A. KURULUŞTAN TANZİMATA OSMANLI MALİYESİ
Osmanlı Devleti 1299 yılında Bilecik merkez olmak üzere bir beylik olarak kurulmuştur. Osmanlı Devleti maliye teşkilatı, esas itibariyle Batı Moğolları denilen İlhanlılar ile Anadolu Selçuklularının teşkilatları örnek alınarak oluşturulmuştur.
(1299–1324)- Osman Gazi ilk vergi uygulaması olan Pazar Resmini (bac) koydu. “Her kim pazarda satış yapıp para kazanırsa bunun iki akçasını versin, satamazsa hiçbir şey vermesin ve bu kuralı kim bozarsa Allah Teala da onun dinini ve dünyasını bozsun” ifadesi söz konusu “resim”de yer aldı.
(1327)- Orhan Gazi zamanında ilk darphane Bursa’da kuruldu ve Orhan Gazi adına ilk gümüş sikke (akçe) basıldı. Devletin mali teşkilatı esas itibariyle Orhan Gazi zamanında kurulmaya başlandı.
(1362–1389)- I.Murat zamanında devletin merkez ve eyalet teşkilatları tamamlandı ve Çandarlı Kara Halil Hayrettin Paşa tarafından Devlet Hazinesi ve Mali Teşkilat ku- ruldu. Osmanlı mali idaresi esas itibariyle hazine adı verilen kuruluşlar üzerine oturtulmuştur. Kuruluşundan III.Selim zamanına kadar hazine, Enderun (İç) Haz- ine ve Birun (Dış) Hazine denilen hazinelerden oluşurken III. Selim’den itibaren Tanzimata kadar iç ve dış hazinelerin yanı sıra günümüzdeki bütçe dışı fon yapısına benzeyen diğer hazinelerden oluşmuştur. Fon yapısındaki bu hazineler 1840 yılında esas hazine olan Maliye hazinesine bağlanmıştır.
1. Kanun-i Padişahî (Reaya Kanunu): Bu ilk genel düzenleme askeri sınıf (kamu görevlileri) dışında kalan ve vergi veren halk ile ilgilidir. Cezalarla vergileri düzenlemiştir. Suç işleyen halka uygulanacak ceza hükümlerini ve Müslüman- larla Hristiyanlara ayrı ayrı uygulanacak vergi hükümlerini muhtevidir.
(1509)- II. Beyazıd döneminde ordu ve donanmanın ihtiyacını karşılamak üzere ilk örfi vergi olan avarız resmi (ek vergi – olağanüstü vergi) ihdas edildi.
(1512–1520)- Yavuz Sultan Selim zamanında yoklama ve teftiş elemanı olarak Bakı Kulu teşkilatı kuruldu. Bakı kulları, vergi kaçağını önlemek, ödenmeyen vergileri tahsil etmek ve Maliye memurlarının işlem ve hesaplarını denetlemekle görevliydi.
(1520–1566)- Kanuni Sultan Süleyman döneminde, Şeyhülislam Ebussuud Efendi, miri arazi (devlete ait arazi) ile ilgili hükümleri yeniden düzenleyerek mükemmel hale getirdi.
(1527–1528)- Yine Kanuni döneminde Hazinenin gelir ve gider gerçekleşmelerini gösteren kesin hesap cetvelleri düzenlendi.
(1535)- Fransa ile ticaret anlaşması yapıldı. Ticari ve adli kapitülasyonlar verildi.
(1580)- Bütçe açıkları başladı.1600’lerde açıklar bazı gelirlerin iltizama verilmesi, örfi vergilerin artırılması ve tağşiş (para değerini düşürme) ile kapatılmaya çalışıldı.
(1653)- Sadrazam Tarhuncu Ahmet Paşa devletin gelir ve giderleri ile açığını ayrı ayrı göstererek ilk bütçe tasarısını düzenledi.
(1793)- Tek Hazine dönemi sona erdi ve 1840’a kadar sürecek olan Çok Hazineli Dönem başladı. 1793 yılında İrad-ı Cedid Hazinesinin kurulmasıyla birlikte Osmanlı Devletinde mali idarede tek hazine ve tek defterdar düzeni sona erdi. Çok hazine ve defterdarlık dönemine geçildi.
(1800)- İstanbul’un ihtiyacını karşılamak için Zahire Hazinesi ve Defterdarlığı kuruldu.
(1805)- Tersane ve donanmanın giderleri için Tersane-i Amire Hazinesi ve Defterdarlığı kuruldu.
(1834)- Asakir-i Mansure Hazinesi ve Defterdarlığı kuruldu.
(1838)- Asakir-i Mansure Defterdarlığı Nezarete dönüştürülerek Maliye Nezareti kuruldu. Defterdar unvanı Maliye Nazırı haline geldi. İlk Maliye Nazırı Abdurrahman Nafiz Bey oldu.
(1838)- İngiltere ve diğer Avrupa devletleri ile Balta Limanı Ticaret andlaşması imzalandı. Ticaret yasakları kaldırıldı. İthalat ve ihracat resimleri düşürüldü. İthalat libere edildi.
Osmanlı Devleti 1299 yılında Bilecik merkez olmak üzere bir beylik olarak kurulmuştur. Osmanlı Devleti maliye teşkilatı, esas itibariyle Batı Moğolları denilen İlhanlılar ile Anadolu Selçuklularının teşkilatları örnek alınarak oluşturulmuştur.
(1299–1324)- Osman Gazi ilk vergi uygulaması olan Pazar Resmini (bac) koydu. “Her kim pazarda satış yapıp para kazanırsa bunun iki akçasını versin, satamazsa hiçbir şey vermesin ve bu kuralı kim bozarsa Allah Teala da onun dinini ve dünyasını bozsun” ifadesi söz konusu “resim”de yer aldı.
(1327)- Orhan Gazi zamanında ilk darphane Bursa’da kuruldu ve Orhan Gazi adına ilk gümüş sikke (akçe) basıldı. Devletin mali teşkilatı esas itibariyle Orhan Gazi zamanında kurulmaya başlandı.
(1362–1389)- I.Murat zamanında devletin merkez ve eyalet teşkilatları tamamlandı ve Çandarlı Kara Halil Hayrettin Paşa tarafından Devlet Hazinesi ve Mali Teşkilat ku- ruldu. Osmanlı mali idaresi esas itibariyle hazine adı verilen kuruluşlar üzerine oturtulmuştur. Kuruluşundan III.Selim zamanına kadar hazine, Enderun (İç) Haz- ine ve Birun (Dış) Hazine denilen hazinelerden oluşurken III. Selim’den itibaren Tanzimata kadar iç ve dış hazinelerin yanı sıra günümüzdeki bütçe dışı fon yapısına benzeyen diğer hazinelerden oluşmuştur. Fon yapısındaki bu hazineler 1840 yılında esas hazine olan Maliye hazinesine bağlanmıştır.
-
Dış Hazine (Hazine-i Amire, Birun, Miri Hazine): Osmanlı devletinde hazine de-
nilince merkezi devlet hazinesi yani Hazine-i Amire anlaşılır. Devlet Hazinesi
I.Murat döneminde kurulmuş ve III.Selim dönemine kadar tek hazine olarak
varlığını sürdürmüştür. Merkeze intikal eden devlet gelirleri bu hazinede toplanır
ve gerekli giderler buradan ödenirdi. Hazine-i Amirenin yöneticisi ve sorumlusu
baş defterdardı.
-
İç hazine (Enderun Hazinesi, Hazine-i Hassa): Osmanlı padişahlarının altın ve
gümüş olarak nakit parası ile mücevherlerinin saklandığı ve yönetildiği şahsi
hazinedir. İç hazinenin, birincisi padişahın özel harcamalarına yönelik bir nevi
örtülü ödenek, ikincisi politik ve mali konjonktüre bağlı olarak dış hazineye
destek sağlama şeklinde iki görevi bulunmakta idi.
1. Kanun-i Padişahî (Reaya Kanunu): Bu ilk genel düzenleme askeri sınıf (kamu görevlileri) dışında kalan ve vergi veren halk ile ilgilidir. Cezalarla vergileri düzenlemiştir. Suç işleyen halka uygulanacak ceza hükümlerini ve Müslüman- larla Hristiyanlara ayrı ayrı uygulanacak vergi hükümlerini muhtevidir.
-
Kanunname-i Âl-i Osman (Osmanlı Teşkilat Kanunu): Bu kanunname ise
devlet teşkilatı ve askeri sınıf (kamu görevlileri) ile ilgilidir. Padişahın, yönetimin
merkezi ve tüm otoritenin kaynağı olduğunu gösteren bir düzenlemedir.
-
Kanunname-i Kitabet-i Vilayet: Bu, ilk gayrimenkul sayım kanunudur. Tapu
Tahrir Kanunu da denir. Vergisel alt yapının oluşturulmasını düzenlemiştir.
(1509)- II. Beyazıd döneminde ordu ve donanmanın ihtiyacını karşılamak üzere ilk örfi vergi olan avarız resmi (ek vergi – olağanüstü vergi) ihdas edildi.
(1512–1520)- Yavuz Sultan Selim zamanında yoklama ve teftiş elemanı olarak Bakı Kulu teşkilatı kuruldu. Bakı kulları, vergi kaçağını önlemek, ödenmeyen vergileri tahsil etmek ve Maliye memurlarının işlem ve hesaplarını denetlemekle görevliydi.
(1520–1566)- Kanuni Sultan Süleyman döneminde, Şeyhülislam Ebussuud Efendi, miri arazi (devlete ait arazi) ile ilgili hükümleri yeniden düzenleyerek mükemmel hale getirdi.
(1527–1528)- Yine Kanuni döneminde Hazinenin gelir ve gider gerçekleşmelerini gösteren kesin hesap cetvelleri düzenlendi.
(1535)- Fransa ile ticaret anlaşması yapıldı. Ticari ve adli kapitülasyonlar verildi.
(1580)- Bütçe açıkları başladı.1600’lerde açıklar bazı gelirlerin iltizama verilmesi, örfi vergilerin artırılması ve tağşiş (para değerini düşürme) ile kapatılmaya çalışıldı.
(1653)- Sadrazam Tarhuncu Ahmet Paşa devletin gelir ve giderleri ile açığını ayrı ayrı göstererek ilk bütçe tasarısını düzenledi.
(1793)- Tek Hazine dönemi sona erdi ve 1840’a kadar sürecek olan Çok Hazineli Dönem başladı. 1793 yılında İrad-ı Cedid Hazinesinin kurulmasıyla birlikte Osmanlı Devletinde mali idarede tek hazine ve tek defterdar düzeni sona erdi. Çok hazine ve defterdarlık dönemine geçildi.
(1800)- İstanbul’un ihtiyacını karşılamak için Zahire Hazinesi ve Defterdarlığı kuruldu.
(1805)- Tersane ve donanmanın giderleri için Tersane-i Amire Hazinesi ve Defterdarlığı kuruldu.
(1834)- Asakir-i Mansure Hazinesi ve Defterdarlığı kuruldu.
(1838)- Asakir-i Mansure Defterdarlığı Nezarete dönüştürülerek Maliye Nezareti kuruldu. Defterdar unvanı Maliye Nazırı haline geldi. İlk Maliye Nazırı Abdurrahman Nafiz Bey oldu.
(1838)- İngiltere ve diğer Avrupa devletleri ile Balta Limanı Ticaret andlaşması imzalandı. Ticaret yasakları kaldırıldı. İthalat ve ihracat resimleri düşürüldü. İthalat libere edildi.
(1839)- Sultan Abdülmecit döneminde Tanzimat Fermanı okundu ve şarka dönük bakışlar
garba çevrildi. III.Selim döneminde de Avrupalılarla temaslar kuruldu. Osmanlı
tebaasına eşit düzeyde hak, mal ve yaşam güvencesi verildi. Tanzimat fermanıyla
yapılan ıslahat içerisinde Maliye ile ilgili bölümler büyük önem arz etmekteydi.
(1840)- Mali yılbaşı Mart ayı olarak belirlendi. İltizam usulü kaldırılarak, vergi ve resimler memurlar eliyle toplanmaya başlandı.
(1840)- Tanzimat reformlarının ve bütçenin finansmanı için Kaime-i Mutebere-i Nakdiye adıyla ilk kâğıt para tedavüle çıkarıldı.
(1840)- Mevcut hazineler kaldırılarak Devletin tüm gelir ve giderlerinin yer aldığı Maliye Hazinesi kuruldu. Maliye Nezareti mali idarenin tek sorumlusu haline geldi. Maliye Nezaretinin uğraşı alanı genişleyince ayrı komisyon ve meclisler kurularak daha etkili bir yönetim geliştirilmesi hedeflendi.
(1841)- Maliye Nezaretini temsilen mahalli Mülki Amire bağlı Defterdar ve Malmüdürü görevlendirilmesi uygulamasına geçildi.
(1854)- Kırım savaşı sırasında Osmanlı imparatorluğu ilk dış borçlanmasını yaptı.
(1855)- İlk bütçe nizamnamesi kabul edildi. Bütçe, Tanzimat ile birlikte mali sistemimize girdi.
(1856)- Islahat Fermanı ilan edildi. Bu ferman ile mali idare alanında kayda değer pek bir değişim veya yenilik gerçekleşmemiş, gayri müslimlerden alınmakta olan cizye, adı değiştirilerek askerlik bedeline dönüştürülmüştür.
(1858)- Arazi Kanunnamesi kabul edildi, miri araziye ilişkin esaslar yeniden düzenlenerek miri arazide ferdi tasarruf esası benimsendi.
(1861)- İstanbul’da merkezde Rüsumat Emaneti (Gümrük İdaresi) kuruldu.
(1862)- Divan-ı Muhasebat, bugünkü adıyla Sayıştay kuruldu. Divan-ı Muhasebat, Maliye ve Muhakeme dairesi olarak iki daireden oluşmaktaydı.
(1862)- Tütün ve tuz tekeli kuruldu.
(1863)- Batılı anlamda ilk Bütçe Kanunu hazırlandı.
(1863)- İlk emlak ve temettü (gelir) vergileri yürürlüğe konuldu.
(1863)- Maliye Nezareti bünyesinde Hazine-i Vezne birimi kuruldu. Hazine ve para nak- li ile ilgili işlemler 1863 yılında kurulan Osmanlı Bankası kanalıyla yürütülmeye başlandı.
(1863)- Memleket sandıkları kurularak tarım ile uğraşanlara düşük faizli krediler sağlandı.
(1864)- Vilayetler nizamnamesi ile Vilayetlere Defterdar, Sancaklara Muhasebeci, Kazalara Malmüdürü atandı.
(1840)- Mali yılbaşı Mart ayı olarak belirlendi. İltizam usulü kaldırılarak, vergi ve resimler memurlar eliyle toplanmaya başlandı.
(1840)- Tanzimat reformlarının ve bütçenin finansmanı için Kaime-i Mutebere-i Nakdiye adıyla ilk kâğıt para tedavüle çıkarıldı.
(1840)- Mevcut hazineler kaldırılarak Devletin tüm gelir ve giderlerinin yer aldığı Maliye Hazinesi kuruldu. Maliye Nezareti mali idarenin tek sorumlusu haline geldi. Maliye Nezaretinin uğraşı alanı genişleyince ayrı komisyon ve meclisler kurularak daha etkili bir yönetim geliştirilmesi hedeflendi.
(1841)- Maliye Nezaretini temsilen mahalli Mülki Amire bağlı Defterdar ve Malmüdürü görevlendirilmesi uygulamasına geçildi.
(1854)- Kırım savaşı sırasında Osmanlı imparatorluğu ilk dış borçlanmasını yaptı.
(1855)- İlk bütçe nizamnamesi kabul edildi. Bütçe, Tanzimat ile birlikte mali sistemimize girdi.
(1856)- Islahat Fermanı ilan edildi. Bu ferman ile mali idare alanında kayda değer pek bir değişim veya yenilik gerçekleşmemiş, gayri müslimlerden alınmakta olan cizye, adı değiştirilerek askerlik bedeline dönüştürülmüştür.
(1858)- Arazi Kanunnamesi kabul edildi, miri araziye ilişkin esaslar yeniden düzenlenerek miri arazide ferdi tasarruf esası benimsendi.
(1861)- İstanbul’da merkezde Rüsumat Emaneti (Gümrük İdaresi) kuruldu.
(1862)- Divan-ı Muhasebat, bugünkü adıyla Sayıştay kuruldu. Divan-ı Muhasebat, Maliye ve Muhakeme dairesi olarak iki daireden oluşmaktaydı.
(1862)- Tütün ve tuz tekeli kuruldu.
(1863)- Batılı anlamda ilk Bütçe Kanunu hazırlandı.
(1863)- İlk emlak ve temettü (gelir) vergileri yürürlüğe konuldu.
(1863)- Maliye Nezareti bünyesinde Hazine-i Vezne birimi kuruldu. Hazine ve para nak- li ile ilgili işlemler 1863 yılında kurulan Osmanlı Bankası kanalıyla yürütülmeye başlandı.
(1863)- Memleket sandıkları kurularak tarım ile uğraşanlara düşük faizli krediler sağlandı.
(1864)- Vilayetler nizamnamesi ile Vilayetlere Defterdar, Sancaklara Muhasebeci, Kazalara Malmüdürü atandı.
(1866)- İlk Menkul Kıymetler Borsası İstanbul’da kuruldu.
(1888)- İlk milli bankamız olan Ziraat Bankası kuruldu ve Memleket Sandıklarının yerini aldı.
(1909)- Madde metinleri ve ekli cetvelleri ile ilk modern bütçe hazırlandı. Meşrutiyetin ilanı ile bütçe hakkı tekrar padişahtan milletin temsilcilerine geçti.
(1920)- TBMM de kabul edilen ilk kanun, bir vergi kanunu oldu. Bu kanun hayvanlar vergisini (ağnam resmi) düzenledi.
-
(1875)- Osmanlı İmparatorluğu iç ve dış borçlarının faiz ve itfa bedellerini vadesinde
ödeyemeyeceğini bildirerek moratoryum ilan etti.
-
(1876)- İlk Anayasa (Kanun-i Esasi) yürürlüğe konuldu. Vergilerin kanunla alınması ve
bütçe hakkı kabul edildi. Vergiler karşısında herkes eşit kabul edildi.
-
(1879)- Maliye Teftiş Kurulu kuruldu.
-
(1880)- Maliye Nezaretinin merkez, taşra ve bağlı idareleri ile teşkilat ve görevlerini
düzenleyen Nizamname kabul edildi. Bu bağlamda Aşar, Ağnam ve Gümrük
idareleri Nezarete bağlı bağlı kuruluşlar olarak teşkilatlandı.
-
(1881)- Osmanlının iç ve dış borçlarının yönetimi ve bir kısım gelirlerin doğrudan tah-
sili için Maliye Nezareti dışında Düyun-u Umumiye İdaresi kuruldu. 42 yıl devam
eden bu çift başlı yönetim biçimi 1923 yılında imzalanan Lozan Antlaşması ile
kaldırıldı.
(1888)- İlk milli bankamız olan Ziraat Bankası kuruldu ve Memleket Sandıklarının yerini aldı.
(1909)- Madde metinleri ve ekli cetvelleri ile ilk modern bütçe hazırlandı. Meşrutiyetin ilanı ile bütçe hakkı tekrar padişahtan milletin temsilcilerine geçti.
-
(1909)- Milli emlak işleri ile görevli Emlak-ı Emiriye Müdüriyeti kuruldu.
-
(1910)- İlk Muhasebe-i Umumiye Kanunu kabul edildi. Genel ve katma bütçeli idarelerde
Maliye Nazırına bağlı muhasebe müdürlükleri (Bütçe Dairesi Başkanlıkları)
kuruldu. Fransız Genel Muhasebe Kararnamesinden alınan bu kanun gayrisafi hasılat
esasını kabul etmekte idi. Söz konusu kanun yerine 1927 yılında yürürlüğe giren
1050 sayılı Muhasebe-i Umumiye Kanunu 2006 yılına kadar uygulamada kaldı.
(1920)- TBMM de kabul edilen ilk kanun, bir vergi kanunu oldu. Bu kanun hayvanlar vergisini (ağnam resmi) düzenledi.
-
(1920)- TBMM’nin ilk hükümetinde maliye, gümrükler ve tapu ile görevli Maliye Vekâleti
kuruldu.
-
(1921)- Sakarya Savaşından önce Başkomutan Mustafa Kemal tekâlif-i milliye emirlerini
yayınladı ve milli mücadelenin kazanılması için olağanüstü gelirler elde etme
yoluna başvurdu.
C. CUMHURİYET DÖNEMİ MALİ TARİHİ
(17 Şubat - 4 Mart 1923 )- 1. Türkiye İktisat Kongresi İzmir’de toplandı. Kongrede iltizam ve aşarın kaldırılması, Medeni Kanunun kabulü, Sanayi ve Maadin Bankası’nın kurulması, yeni bir Teşvik-i Sanayi Kanunu’nun çıkartılması kararlaştırıldı.
(1923)- Lozan Antlaşması imzalandı. Bu antlaşma ile kapitülasyonlar kaldırıldı. Türkiye mali bağımsızlığını kazandı. Düyun-ı Umumiye idaresinin gelir toplama yetkisi sona erdi.
(1925)- Aşar ve iltizam usulü kaldırıldı. Aşarın kaldırılması sonucu toplam vergi gelirlerinde meydana gelen düşüşü telafi etmek için, yeni dolaylı vergiler getirilmiş ve kazanç vergisi kabul edilmiştir. Bu düzenlemelerle vergi yükü kırsal kesimden kente kaydırılmıştır.
(1926-1929)- Devlet memurlarıyla ilgili personel ve maaş kanunları kabul edildi.
(1927)- 1910 tarihli Muhasebe-i Umumiye Kanun-ı Muvakkatı birkaç değişiklikle Mu- hasebe-i Umumiye Kanunu olarak kabul edildi. Vergilerin kanuniliği ilkesi, bütçe- lerin yıllık ve tek olması ile adem-i tahsis gibi çağdaş bütçe ilkeleri bu kanunla kararlaştırılmıştır. Kesin hesabın çıkartılması da düzenlenmiş, mali yılın bitiminden itibaren en geç 17 ay içinde Sayıştay’a ve Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne sunulması zorunluluğu getirilmiştir.
-
(1927)- Kefalet Sandığı kuruldu.
-
(1928)- Ankara Ulus’ta Maliye Bakanlığı merkez binası hizmete açıldı.
(1932)- Gümrük ve İnhisarlar Bakanlığı kuruldu, gümrük ve tekel teşkilatı Maliye Bakanlığından ayrıldı.
(1934)- Vergi uyuşmazlıkları hakkında karar vermek üzere bazı illerde Maliye Bakanlığına bağlı Muvazzaf Vergi İtiraz Komisyonları ile Ankara’da Vergiler Temyiz Komisyonu kuruldu.
(1936)- Maliye Vekâleti Teşkilat ve Vazifeleri Hakkında 2996 sayılı Kanun kabul edildi. Bu kanunla; merkez ve taşra teşkilatının görevleri tespit edildi. Maliye Tetkik Ku- rulu, Bütçe ve Mali Kontrol Genel Müdürlüğü, Genel Müdürlük Kontrolörleri ve Defterdarlık Kontrol Memurları (Denetmenler) kuruldu.
(1936)- 2996 sayılı Kanun ile Vekaletlerdeki Muhasebe Müdürlükleri Bütçe ve Mali Kontrol Genel Müdürlüğüne bağlandı.
(1936)- 2996 sayılı Maliye Vekaleti Teşkilat ve Vazifeleri Hakkında Kanunla “Zat İşleri Müdürlüğü” kuruldu.
(1939)- 1926 yılında kurulan Tayyare Piyangosu kaldırıldı, yerine 1939’da Maliye Bakanlığı’na bağlı Milli Piyango İdaresi kuruldu.
(1939)- Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü Maliye Bakanlığından ayrıldı.
-
(1942)- Milli Emlak Müdürlüğü, Genel Müdürlük haline getirildi.
-
(1943)- 4353 sayılı Kanunla Hukuk Müşavirliği, Başhukuk Müşavirliği ve Muhakemat Genel
Müdürlüğü haline getirildi.
-
(1945)- 4709 sayılı Kanunla Hesap Uzmanları Kurulu kuruldu.
-
(1946)- 4910 sayılı Kanunla Maliye Vekaleti Maliye Bakanlığı olarak değiştirildi. Vasıtasız
Vergiler ve Vasıtalı Vergiler Genel Müdürlükleri kaldırılarak Gelirler Genel Müdürlüğü
kuruldu. “Zat İşleri Müdürlüğü” “Özlük İşleri Müdürlüğü”ne dönüştürüldü.
-
(1949)- Maliye Bakanlığı’na bağlı T.C. Emekli Sandığı kuruldu.
-
(1950)- 5655 sayılı Kanunla Tahsilât Genel Müdürlüğü, Gelirler Genel Müdürlüğünün
merkez ve taşra teşkilatı ile birleştirildi. İl merkezleri ile büyük illerde Vergi Daire-
si Müdürlükleri kuruldu. Gelir, Kurumlar ve Esnaf Vergileri ile Vergi Usul Kanunu
yürürlüğe girdi. Kazanç Vergisi terk edilerek Gelir Vergisi rejimine geçildi.
(1959)- Türkiye, 1957 yılında kurulan Avrupa Ekonomik Topluluğu’na üyelik için başvurdu.
-
(1959)- Bankalar Yeminli Murakıpları Kurulu kuruldu.
-
(1960)- Milletlerarası İktisadi İşbirliği Teşkilatı Dışişleri Bakanlığı’ndan ayrıldı ve Maliye
Bakanlığı’na bağlandı. Hazine Genel Müdürlüğünün adı Hazine Genel Müdürlüğü
ve Milletlerarası İktisadi İşbirliği Teşkilatı Genel Sekreterliği (HAZMİİT) olarak
değiştirildi.
(1960)- Savunma Sekreterliği kuruldu.
-
(1963)- Türkiye ile Avrupa Ekonomik Topluluğu arasında ortaklık anlaşması olan Ankara
Anlaşması imzalandı.
-
(1964)- Mükellefe salınan vergi ve kesilen cezalar için defterdarlıklar bünyesinde Uzlaşma
Komisyonları kuruldu.
-
(1965)- 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu kabul edildi.
(1978)- Personel ve Sosyal İşler Dairesi Başkanlığı “Donatım, Kıymetli Kağıtlar ve İdari İşler Dairesi Başkanlığı” ile birleştirilerek “Personel ve İdari İşler Genel Müdürlüğü” oluşturuldu.
-
(1981)- Sermaye Piyasası Kurulu kuruldu.
-
(1982)- Maliye Bakanlığına bağlı Vergiler İtiraz ve Temyiz Komisyonları kaldırılarak vergi
uyuşmazlıklarına bakmakla görevli vergi mahkemeleri ile Bölge İdare Mahkemeleri
kuruldu.
-
(1983)- (HAZMİİT) Maliye Bakanlığı’ndan ayrıldı. Başbakanlığa bağlı Hazine ve Dış Ticaret
Müsteşarlığı kuruldu. Gümrük Teşkilatı Maliye Bakanlığı ile birleşti.
-
(1983)- İlk defa 1326 (1910) tarihli Usulü Muhasebe-i Umumiye Kanunu ile “Nezaretler”
nezdinde kurulan Bütçe Daireleri 1936 tarihli ve 2996 sayılı Kanunla “Merkez Daire-
leri Muhasebe Müdürlüğü”, 1946 tarihli ve 4910 sayılı Kanunla “Merkez Daireleri
Saymanlık Müdürlüğü”, 1980 tarihli ve 8/452 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile “Mu-
hasebe Müdürlüğü ve Bütçe Dairesi Başkanlığı” adını aldı ve nihayet 178 Sayılı
KHK ile “Bütçe Dairesi Başkanlığı” olarak örgütlendi.
-
(1984)- Basın ve Halkla İlişkiler Müşavirliği kuruldu.
-
(1984)- Tasfiye İşleri ve Döner Sermaye İşletmeleri Genel Müdürlüğü kuruldu.
-
(1985)- Katma Değer Vergisi yürürlüğe girdi.
-
(1993)- Gümrük Teşkilatı Başbakanlığa bağlı bir müsteşarlık halinde teşkilatlandı ve Maliye
Bakanlığından ayrıldı.
-
(1994)- 11 kurumda, Bütçe Dairesi Başkanlıkları ile Merkez Saymanlık Müdürlüğü’nün
bağlandığı “Maliye Başkanlığı” kuruldu.
(1998)- Maliye Yüksek Eğitim Merkezi Başkanlığı kuruldu.
-
(1998)- Vergi Daireleri Otomasyon Projesi (VEDOP) yapıldı.
-
(1999)- Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) kuruldu.
-
(2000)- Saymanlıklarda say2000i sistemi kullanılmaya başlandı.
-
(2002)- Çok sayıda ek vergi ve pay kaldırıldı. Özel Tüketim Vergisi yürürlüğe konuldu.
-
(2003)- Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu BDDK’ dan ayrı bir üst kurul olarak düzenlendi.
(2003)- Muhasebe-i Umumiye Kanunu yürürlükten kaldırılarak 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu kabul edildi.
(2004)- Vergi Konseyi kuruldu.
(2004)- Bütçe kod yapısı değiştirilerek uluslararası standartlarla uyumlu Analitik Bütçe Sınıflandırmasına geçildi ve konsolide bütçeye dâhil tüm idarelerde kullanılmaya başlandı.
-
(2004)- Maliye Bakanlığına bağlı İç Denetim Koordinasyon Kurulu kuruldu.
-
(2005)- Kurumların bütçe süreçlerinin elektronik ortamda gerçekleştirilmesini amaçlayan
ve 2001 yılında başlayan BYES/e-bütçe projeleri uygulamaya konuldu.
-
(2005)- 5436 sayılı Kanun ile Maliye Başkanlıkları ve Bütçe Dairesi Başkanlıkları kaldırıldı
ve kamu idarelerinde strateji geliştirme birimlerinin kurulması öngörüldü.
-
(2006)- 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu bütün hükümleriyle yürürlüğe
girdi ve uygulanmaya başladı.
(2006)- Avrupa Birliğine üyelik sürecinde “Mali Kontrol” faslının müzakerelerine başlandı.
(2006)- Konsolide bütçe uygulaması sona erdi, ilk merkezi yönetim bütçesi yürürlüğe gir- di.
(2006)- Maliye Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı kuruldu.
(2006)- Maliye Bakanlığı merkez teşkilatında ana hizmet birimi olarak Gelir Politikaları Genel Müdürlüğü kuruldu.
-
(2006)- Maliye Bakanlığına bağlı Emekli Sandığı ile SSK ve Bağ-Kur, Sosyal Güvenlik Ku-
rumu çatısı altında birleştirildi.
-
(2007)- Tasfiye İşleri ve Döner Sermaye İşletmeleri Genel Müdürlüğü, Maliye Bakanlığından
ayrılarak Başbakanlık Gümrük Müsteşarlığına bağlandı.
(2007)- Maliye Bakanlığının ilk stratejik planı, performans programı ve faaliyet raporu hazırlanarak yayımlandı.
-
(2004)- Maliye Bakanlığına bağlı İç Denetim Koordinasyon Kurulu kuruldu.
-
(1927)- Kefalet Sandığı kuruldu.
0 yorum:
Yorum Gönder